Một cuộc khảo sát, nghiên cứu độc lập được tiến hành ở các vùng biển Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế để điều tra nguyên nhân cá biển chết hàng loạt được các cán bộ trong Trung tâm Phân tích và Chuyển giao Công nghệ Môi trường - Viện Môi trường nông nghiệp thực hiện trong mười ngày qua (từ ngày 21/4 đến 30/4)

Từ 5/4/2016 đến 20/4/2016, nhiều báo điện tử cùng phản ảnh của người dân trên mạng xã hội Facebook về hiện tượng cá biển chết hàng loạt xảy ra tại các tỉnh ven biển miền trung từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên Huế liên tiếp diễn ra. Đây là thảm họa lớn về môi trường biển, lần đầu tiên xảy ra ở Việt Nam. Các cơ quan chức năng từ trung ương tới địa phương cũng nhanh chóng vào cuộc, thông qua nhiều hoạt động khảo sát, thu thập thông tin và lấy mẫu phân tích để xác định nguyên nhân cá chết bất thường. Sau hơn 2 tuần, vẫn chưa có kết luận cụ thể về nguyên nhân cá chết được công bố. Nhiều giả thiết của các chuyên gia, các nhà khoa học đưa ra nhưng chưa được kiểm chứng. Hiện tượng cá chết vẫn tiếp tục không chỉ gây thiệt hại lớn về kinh tế cho người dân địa phương mà còn tạo ra sự mâu thuẫn và bất an trong xã hội.

Trước thực trạng đó, sau khi phân tích các mẫu cá chết từ một số cơ quan chức năng ở Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị thu thập và gửi đến Trung tâm trong thời gian từ ngày 10/4 đến 15/4, Trung tâm Phân tích và Chuyển giao Công nghệ Môi trường đã tiến hành một cuộc họp nội bộ để thảo luận và lên kế hoạch điều tra nguyên nhân cá chết. Từ số liệu phân tích và tình trạng mẫu thử, một số dự đoán được đưa ra nhưng chưa đủ căn cứ để khẳng định. Do vậy, việc khảo sát thực tế tại địa phương để thu thập thêm các thông tin như kích thước, chủng loại, số lượng và triệu chứng của cá chết và công tác lấy mẫu phân tích là các công việc cần phải tiến hành ngay.

Ngày 20/4/2016, đoàn công tác của Trung tâm Phân tích và Chuyển giao Công nghệ Môi trường - Viện Môi trường nông nghiệp đã có mặt tại huyện Kỳ Anh, Hà Tĩnh và bắt đầu triển khai công việc.

Đoàn đã tiến hành khảo sát thông tin từ người dân ven biển khu vực có nhiều cá chết trôi dạt vào thông qua việc nói chuyện, thăm hỏi và phỏng vấn tập trung, kết hợp với quan sát thực tế tại hiện trường. Các cán bộ lấy mẫu đã tiến hành thu thập mẫu nước biển tại 5 điểm ở huyện Kỳ Anh (tỉnh Hà Tĩnh, gần khu công nghiệp Fomosa), 2 điểm ở huyện Bố Trạch và 1 điểm ở bãi biển Nhật Lệ, TP Đồng Hới (tỉnh Quảng Bình), 1 điểm ở Cửa Việt (tỉnh Quảng Trị). Các điểm lấy mẫu là các khu vực có nhiều cá chết dạt vào bờ (theo phản ánh người dân địa phương hoặc nguồn tin từ chi cục Môi trường - Sở TNMT của tỉnh).

Mẫu cá chết được thu thập tại 2 điểm ở huyện Bố Trạch (tỉnh Quảng Bình). Tại Hà Tĩnh, Quảng Trị và Huế, đoàn không trực tiếp thu mẫu mà thông qua chi cục Bảo vệ Môi trường và Sở Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn tại địa phương để tiến hành lấy mẫu.

Trong quá trình lấy mẫu, Trung tâm đã tiến hành lấy 100 L nước biển tại Cửa Việt, Quảng Trị đưa về phòng thí nghiệm để tiến hành thử nghiệm trên cá biển với một số hóa chất nghi vấn (theo nhận định của các chuyên viên trong Trung tâm)

Hiện tại (30/4/2016), mẫu được lưu tại Phòng thí nghiệm của Trung tâm. Kết quả phân tích và báo cáo sẽ được công bố trong thời gian từ ngày 5/5 đến ngày 15/5.